ပတ္၀န္းက်င္ရိွ ေဆးဖက္ဝင္ အပင္မ်ား (ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴပင္)

by nang kha yea on 13,11.2012

ယခုတစ္ပတ္တြင္ ပတ္ဝန္းက်င္မွ ေဆးဖက္ဝင္ အပင္မ်ား အနက္ မ်ား စြာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္
ေကာင္းလွသည့္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴဟူေသာ အပင္ႏွင့္ ပတ္ သက္၍ ေရးသားတင္ျပလိုေပ၏ ။ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴပင္သည္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴ၊ ကန္႔ခ်ဳပ္နီ၊ ကန္႔ခ်ဳပ္ျပာ၊ ကန္႔ခ်ဳပ္ နက္ ဟုေျပာစမွတ္တြင္သည့္ ကန္႔ခ်ဳပ္ အုပ္စုတြင္
ပါဝင္ေလ၏ ။
၄င္းအပင္ကို ပါဠိအမည္ျဖင့္စိတၲကဟု လည္းေကာင္း၊ သကၠတဘာသာျဖင့္ စိၾတက(Chitraka) ဟု

လည္းေကာင္း၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Ceylon Lead-word; White Flowered Lead-wort ဟု

လည္းေကာင္း ေခၚဆို ၾကေလ၏ ။

ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴပင္၏ ႐ုကၡေဗဒအမည္မွာမူ Plumbago Zeylanica Linn ျဖစ္ေလ၏ ။ ၄င္းသည္ Plumbaginaceae မ်ိဳးရင္းတြင္ ပါဝင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရေလ၏။ ကန္႔ ခ်ဳပ္ျဖဴပင္သည္ ႏွစ္ၾကာခံသစ္ ေပ်ာ့ပင္ျဖစ္၍ ၂ ေပမွ ၄ ေပအထိ ျမင့္ေလ့ရွိ၏။ အစင္းေၾကာင္း ကေလး မ်ားပါရွိ၏ ။ အေမြးမဲ့ကာ အရြက္ပါး၍ ရြက္လႊဲထြက္တတ္ေလ၏။ အဖ်ား ခြ်န္ဘဲဥပံုျဖစ္၏။ ၂ လက္မမွ ၃ လက္မရွည္၍ အနားညီ၏။ ရြက္ညႇာ သည္ ေအာက္ေျခတြင္ ပင္စည္ကို ကုပ္ထားကာ တိုေတာင္း၏ ။ အပြင့္မွာ မူ ပြင့္ဖတ္လက္မ ဝက္ခန္႔ရွည္၍ ေသး သြယ္ေသာျပြန္ပံုရိွ၏ ။ ပြင့္ခ်ပ္အျဖဴ ေရာင္ရွိ၍ ေသးသြယ္ၿပီး ပြင့္ခ်ပ္အံုျပြန္ မွာ ၁ လက္မခန္႔ရွည္၏ ။ အဝိုက္မ်ား အရင္းခြ်န္ဝမ္းဘဲဥပံု သို႔မဟုတ္ ငွက္ ေတာင္ပံုျဖစ္၍ ထိပ္ခြ်န္၏ ။

ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴပင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံအျပားတြင္ ေပါက္ေရာက္တတ္ ေလ၏။ အိႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံ၊ မေလးကြ်န္းဆြယ္၊ သီရိလကၤာ နိုင္ငံ၊ အာဖရိကႏွင့္ အာရွတိုက္အပူ ပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ ေပါက္ေရာက္ေၾကာင္းသိရွိရေလ၏။ ေပါက္ေရာက္ ရာတြင္ အေလ့ က်ေပါက္ေရာက္ေသာ အပင္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဥယ်ာဥ္ ၿခံတြင္ စိုက္ပ်ိဳးပင္အျဖစ္လည္းေကာင္း ေတြ႕ရွိရ၏။ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံ တို႔တြင္မူ ေဆးဝါးအျဖစ္ ေဖာ္စပ္ အသံုးျပဳရန္အတြက္ မ်ားစြာစိုက္ပ်ိဳးၾက ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရေလ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ ျဖဴပင္သည္ မ်ားစြာ ေဆးဖက္ဝင္ေလ ရကား ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပၪၥငါးပါး (တစ္ပင္လံုး) အသံုးျပဳၾက၏။ အခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ အျမစ္၊ အရြက္ႏွင့္ ပင္စည္ကို အသံုးျပဳၾကေၾကာင္း သိ ရ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴပင္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေဆးဖက္အာနိသင္ႏွင့္ အသံုးဝင္ပံုတို႔ ကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပလိုေပ၏။ ေဆးအာနိသင္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအရြက္သည္ ခ်ိဳ ေသာအရသာရွိ၏။ စဥ္းငယ္ပူ၏။ ေလ၊ သလိပ္ကို ေၾကေစတတ္၏။ ႏႈတ္ကို ၿမိန္ေစ၏။ အစာကိုေၾကေစ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအရြက္ကို ဟင္းခတ္ရြက္ အျဖစ္ အသံုးျပဳစားေသာက္ၾက၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴသည္ အစာအိမ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး ႏွင့္ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကို ႏိုင္နင္းေသာ အာနိသင္ရွိ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္နက္မွာမူ လြန္စြာ ရွားပါးေသာ ေဆးပင္မ်ိဳးျဖစ္ေလ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴ၊ ကန္႔ခ်ဳပ္နီႏွင့္ ကန္႔ခ်ဳပ္နက္တို႔ကိုမူ ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳၾက၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ ျဖဴအျမစ္၊ အရြက္ႏွင့္ ပင္စည္တြင္ ဓာတုျဒပ္ေပါင္းမ်ားအျဖစ္ Plumbagin, fixed oil and volatile oil, minty, pungent and toxic တို႔ ပါဝင္ေၾကာင္းေတြ႕ရွိရေလ၏။ ကန္႔ခ်ဳပ္ ျဖဴပင္ကို ေဆးဖက္၌ ေအာက္ပါ အတိုင္း အသံုးျပဳေၾကာင္း ေဖာ္ျပလို ေပ၏။

ဝမ္းကုိက္ေရာဂါ

ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအျမစ္ေခါက္ျပဳတ္ ရည္ႏွင့္အတူ ေထာပတ္ကို ေသာက္ ခဲ့ေသာ္ ဝမ္းကိုက္ေရာဂါ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။ အဆစ္ေရာင္ကုိက္ျခင္း ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအျမစ္ေခါက္မႈန္႔ကို ပင္ အနာစည္းေဆးျပဳလုပ္၍ ေရာဂါ ျဖစ္ရာ၌ ၁၅ မိနစ္ၾကာေအာင္ စည္းထားေပးပါက အဆစ္ေရာင္ျခင္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစ၏။

ခံတြင္းမေကာင္း၊ နႈတ္မျမိန္ျခင္း

အဖ်ားေပ်ာက္ကင္းၿပီးစ ခံတြင္း မေကာင္း၊ ႏႈတ္မၿမိန္ျခင္းအတြက္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအရြက္ကို ဟင္းခ်ိဳခ်က္၍အဖုေပါက္လာမွ ခြာပစ္ေသာ္ အနာ ေဖးမ်ားကြာသည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ အနာမ်ားလည္း သက္သာေပ်ာက္ ကင္းေလ၏။ ႏို႔ႏွင့္တူေသာ ကန္႔ခ်ဳပ္ ျဖဴပင္အေစးကို သုတ္လိမ္းေပးျခင္း ျဖင့္ ဝဲေျခာက္ႏွင့္ ျပည္တည္နာမ်ားကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။ အေရျပားတြင္ ျဖစ္သည့္ အျဖဴကြက္၊ အညိဳကြက္စသည့္ အကြက္မ်ားေပၚ တြင္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴ အျမစ္ေခါက္ ကို ေရႏွင့္ေသြး လိမ္းလွ်င္ သက္သာေစ ႏိုင္၏။

လိပ္ေခါင္း၊ ျမင္းသရုိက္ေရာဂါ

ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴအျမစ္ေခါက္မႈန္႔ကို ပုန္းရည္ သို႔မဟုတ္ ဒိန္ရည္ႏွင့္ ေသာက္ေပးပါက လိပ္ေခါင္း၊ ျမင္း သ႐ိုက္ေရာဂါ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္၏။

ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း နွာရည္ယုိျခင္း

ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴ အျမစ္ေခါက္မႈန္ ႔ကိုေရာင္ရမ္းျခင္းတို႔ အတြက္ အသံုးျပဳ သည္။ အပူေလာင္နာမ်ား၊ ေျမြကိုက္ ျခင္းမ်ားအတြက္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴ အရြက္ သံုးေလးရြက္ကို အျခားေဆးဖက္ မ်ားႏွင့္ ေထာင္းထု၍ ၁၅ မိနစ္မွ် အံုစည္းေပးရသည္ဟု ေဆးဖက္ဝင္ အပင္မ်ား စာအုပ္၌ ေတြ႕ရေလ၏။ အိႏၵိယအာယုေဗၺဒ ေဆးက်မ္း အလိုအားျဖင့္ ကန္႔ခ်ဳပ္ျဖဴႏွင့္ ပတ္ သက္၍ အစာအိမ္နာကုေဆး၊ ေလေဆး၊ ေသြးညႇိေဆး၊ ဝမ္းကိုက္ ေပ်ာက္ေဆး၊ အေရာင္က်ေဆး၊ လိပ္ေခါင္း၊ ေလရွဴျပြန္ေရာဂါ၊ ေလသလိပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ယားယံ နာ၊ အသည္းေရာဂါ၊ ေရဖ်ဥ္း၊ ေသြးအားနည္းေရာဂါတို႔တြင္ အသံုး ျပဳေလ့ရွိပါေၾကာင္း ေလ့လာတင္ျပ လိုက္ရေပသတည္း။

မုိးကုတ္ဦးေက်ာ္စိန္ (ျဖဴစင္ေမတၱာ)